της Ιωάννας Μωυσίδου
Ιδανικό πολίτευμα για τον Αριστοτέλη στα «Πολιτικά» είναι αυτό της Πολιτείας, που μορφολογικά και λειτουργικά μοιάζει με της Δημοκρατίας. Η Ελλάδα είναι οργανωμένη και λειτουργεί σαν μία δημοκρατία.
Ετυμολογικά αυτό σημαίνει πως η εξουσία βρίσκεται στον λαό, άμεσα ή έμμεσα. Στην Ελλάδα ο λαός ασκεί έμμεσα την εξουσία με αιρετούς αντιπροσώπους. Η λειτουργία της δημοκρατίας, τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα και οι υποχρεώσεις λαού και εκπροσώπων του ορίζονται και προστατεύονται από το Σύνταγμα της Ελλάδας.
Συγκεκριμένα, από το άρθρο 4 έως το άρθρο 25 του δεύτερου μέρους του Συντάγματος, αναφέρονται τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Η ισότητα απέναντι στον νόμο, η ελευθερία του τύπου και η απαγόρευση της λογοκρισίας και η ελευθερία του συνέρχεσθαι είναι κάποια από τα δικαιώματα που πρέπει να απολαμβάνουν οι Έλληνες πολίτες. Θεωρούμε το κράτος με τα θεσμικά όργανα του εγγυητή αυτών των δικαιωμάτων. Μία δημοκρατία, επομένως, είναι κάτι περισσότερο από ελεύθερες εκλογές.
Η πανδημία του Covid– 19 αποτέλεσε σημείο για τον επαναπροσδιορισμό αυτών που οι άνθρωποι θεωρούμε ως δεδομένα δικαιώματα και ελευθερίες και επανάφερε επί τάπητος τη σύγκρουση για το νόημα της δημοκρατίας. Κύριο χαρακτηριστικό των σύγχρονων δημοκρατιών είναι η διαρκής και νόμιμη αντιπαράθεση γύρω από το νόημα της δημοκρατίας σύμφωνα με την φιλόσοφο Chantal Mouffee, στην θεωρία για την «αγωνιστική δημοκρατία».
Ελλάδα: μια ιδιότυπη μορφή «συγκυβέρνησης» της εκλεγμένης κυβέρνησης με ιατρικούς επιστήμονες
Οι διάφορες κυβερνήσεις παγκοσμίως προκειμένου να αντιμετωπίσουν την πανδημία, προστατεύοντας την δημόσια υγεία πήραν μέτρα εγκλεισμού, με απαγόρευση της κυκλοφορίας, αφού αυτό θεωρήθηκε το αποδοτικότερο μέτρο σύμφωνα με την ιατρική επιστημονική κοινότητα.
Είδαμε λοιπόν και στην Ελλάδα μια ιδιότυπη μορφή «συγκυβέρνησης» της εκλεγμένης κυβέρνησης με ιατρικούς επιστήμονες. Οι αποφάσεις αυτές, μετά από ένα χρόνο περιορισμών και χωρίς τα επιθυμητά αποτελέσματα που να δηλώνουν την επιτυχία των μέτρων, οι πολίτες αναρωτιούνται για την δημοκρατικότητα και αποτελεσματικότητα τους.
Έρευνα για δημοκρατικότητα των μέτρων
Το πανεπιστήμιο του Gothenburg στη Σουηδία με το Pandemic Backsliding Project έκανε μία έρευνα με στοιχείο τα έκτακτα μέτρα, πώς αυτά εκτελέστηκαν από τις αρμόδιες αρχές της κάθε χώρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας και πόσο αυτά τα μέτρα επηρέασαν το υφιστάμενο πολιτειακό καθεστώς και τη δημοκρατία.
Η Ελλάδα έκανε σημαντικές παραβιάσεις των δημοκρατικών δικαιωμάτων
Στον παρακάτω χάρτη φαίνεται πως η Ελλάδα έκανε σημαντικές παραβιάσεις των δημοκρατικών δικαιωμάτων με τη λήψη αυτών των μέτρων που αποτυπώνονται με το σκούρο πορτοκαλί χρώμα.
Τα στοιχεία που οδηγούν στο παραπάνω συμπέρασμα προκύπτουν από επίσημες κυβερνητικές πηγές, ακαδημαϊκές βάσεις δεδομένων, αξιόπιστους διακυβερνητικούς, κρατικούς ή ανεξάρτητους οργανισμούς και αξιόπιστα μέσα ενημέρωσης και αφορούν την κρίσιμη περίοδο από το Μάρτιο 2020 έως το Δεκέμβριο 2020, οπότε και έγιναν οι περισσότερες παραβιάσεις.
Σύμφωνα με το παρακάτω γράφημα, στην Ελλάδα οι παραβιάσεις που έγιναν εξαιτίας των έκτακτων μέτρων αφορούν μεροληπτικά μέτρα της κυβέρνησης (Discriminatory measures), περιορισμούς στην ελευθερία των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης (Restrictions of media freedom) και μερική κατάχρηση της «εξουσίας» από τις αστυνομικές δυνάμεις (Abusive Enforcement).
Σκηνικά βίας μεταξύ πολιτών και αστυνομικών – «ενημέρωση του τρόμου» από τα ΜΜΕ
Η εικόνα της σημερινής ελληνικής κοινωνίας επιβεβαιώνει τα παραπάνω στοιχεία, με σκηνικά βίας μεταξύ πολιτών και αστυνομικών, με «ενημέρωση του τρόμου» από τα ΜΜΕ και με απαγορεύσεις κυκλοφορίας, συναθροίσεων, λειτουργίας συγκεκριμένων επαγγελματικών κλάδων ( λιανεμπόριο).
Καχεκτική Δημοκρατία
Τα παραπάνω αποδεικνύουν πως κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η δημοκρατία έχει αλλάξει νόημα. Ασθμαίνει και αυτή προκαλώντας κοινωνικές συγκρούσεις και αναταραχές, οξυμένους πολιτικούς ανταγωνισμούς. Περιορίστηκαν τα δικαιώματα των ανθρώπων και ταυτόχρονα οι δυνατότητες πολιτικής τους δράσης και εξέφρασης των αιτημάτων τους ενώ ο κίνδυνος του θανάτου εξαπλωνόταν.
Οι ελευθερίες και τα δικαιώματα των πολιτών “θυσία” για την δημόσια υγεία
Πλήθαιναν τα πρωθυπουργικά διαγγέλματα, αυξάνονταν ο αριθμός των κρουσμάτων την ίδια στιγμή που οι ελευθερίες και τα δικαιώματα των πολιτών θυσιάζονταν για την δημόσια υγεία, ως θυσία «ατομικής ευθύνης».
Ένα χρόνο μετά, η ελληνική κοινωνία φαίνεται πως θέλει να βάλει τέλος στην «νέα πραγματικότητα» και να επιστρέψει στις δημοκρατικές πρακτικές που χρόνια γνωρίζει, με σεβασμό στη δημόσια υγεία.
Ο φαινομενικά προσωρινός χαρακτήρας των μέτρων, η αδιαλλαξία της κυβέρνησης και πολύ περισσότερο ένα παιχνίδι ευθυνών που επικρατεί στη Βουλή μάλλον μειώνουν τη νομιμοποίηση των πολιτικών αποφάσεων και οδηγούν σε συγκρούσεις και διχασμό.
Σε μια δημοκρατία το ζητούμενο δεν είναι να μην υπάρχουν συγκρούσεις αλλά μέσα από αυτές και με σεβασμό στην ισοελευθερία όλων να προκύπτει συναίνεση. Ο χαρακτηρισμός του υφιστάμενου πολιτειακού περιβάλλοντος ως «καχεκτική δημοκρατία» ανταποκρίνεται, όπως αποδεικνύεται, στην πραγματικότητα.
Ακούστε παρακάτω την συνέντευξη της Ιωάννας Μωυσίδου στον ALPHA NEWS 95,5: