Στις 2 Μαϊου, θα διεξαχθούν και φέτος, οι ιπποδρομίες του Δοξάτου Δράμας, στο πλαίσιο του εορτασμού του Αγίου Αθανασίου προστάτη και πολιούχου της μαρτυρικής περιοχής.
Την Πρωτομαγιά, στις 9 το βράδυ, διεξάγεται η καθιερωμένη παρέλαση των αλόγων μέσα στο Δοξάτο και στις 5 το απόγευμα της Τρίτης 2 Μαίου θα διεξαχθούν οι παραδοσιακές ιπποδρομίες στο χώρο του Ιπποδρομίου δίπλα στο χείμαρρο.
Αναπόσπαστο στοιχείο της παράδοσης του Δοξάτου
Κάθε χρόνο, στο Δοξάτο Δράμας, ανήμερα της πανήγυρής του, στις 2 Μαΐου, πραγματοποιούνται εδώ και πολλές δεκαετίες, ιπποδρομίες.
Είναι ένα έθιμο της περιοχής, που την αναβίωσή του περιμένουν οι κάτοικοι με μεγάλη χαρά. Αποτελεί, αναπόσπαστο στοιχείο της παράδοσης του ιστορικού Δήμου, και από τα κορυφαία πολιτιστικά γεγονότα της Δράμας.
Στην αγάπη του ανθρώπου προς το άλογο, στηρίζεται όπως ισχυρίζονται οι Δοξατινοί, το έθιμο των ιπποδρομιών, που αναβιώνει εδώ και πολλά χρόνια στην περιοχή τους. Στην σχέση των Αρχαίων Μακεδόνων με το άλογο, λένε ότι έχει τις ρίζες του.
Η απαρχή του, χάνεται στην ιστορία του τόπου. Από τα στοιχεία που έχουμε, γνωρίζουμε ότι κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, οι ιπποδρομίες είχαν τη μορφή του ανταγωνισμού μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων και έδιναν τη δυνατότητα στα Ελληνόπουλα, να επιδεικνύουν τις αρετές τους στην ιππασία, καθώς και την τεχνική και δεξιοτεχνία τους, στο «κουμαντάρισμα» των αλόγων.
Μεταγενέστερα την εποχή του Μακεδονικού αγώνα, οι ιπποδρομίες του Δοξάτου, ήταν το καλύτερο πρόσχημα για τη συνάντηση των οπλαρχηγών, από την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας, με στόχο το συντονισμό της δράσης τους, στον αγώνα για την απελευθέρωση.
Η 2α Μαΐου, ορόσημο για το Δοξάτο
Η διεξαγωγή των ιπποδρομιών στο Δοξάτο, είχε φυσικά άμεση σχέση με την εργασία των κατοίκων και την φυσιογνωμία της περιοχής.
Καπνοπαραγωγικό χωριό κατά βάση, από την εποχή του μεσοπολέμου μέχρι και το 1967 περίπου, είχε 1200 άλογα, που στην πλειοψηφία τους ήταν εργαλεία της δουλειάς των κατοίκων. Ανάλογος αριθμός αλόγων υπήρχε και στα γύρω χωριά.
Στις ιπποδρομίες λοιπόν που γίνονταν τότε, η συμμετοχή ήταν μεγάλη και κυρίως, από ντόπιους κατοίκους.
Η 2α Μαΐου, ημέρα διεξαγωγής των ιπποδρομιών, ήταν μια μέρα ορόσημο για το Δοξάτο.
Ήταν η τελευταία γιορτή, πριν από την έναρξη ενός μεγάλου κύκλου εργασιών.
Πριν από το ξεκίνημα του μόχθου της καπνοφυτείας και στη συνέχεια της καπνοκαλλιέργειας.
Ήταν η τελευταία γιορτή για τους κατοίκους του Δοξάτου και τα άλογά τους, τα οποία ήταν η κύρια καλλιεργητική μηχανή για τους καπνοπαραγωγούς.
Ένα ταπί για το άλογο κι ένα αρνί για τον αναβάτη, τα έπαθλα.
Όπως θέλει το έθιμο, το οποίο διατηρείται μέχρι σήμερα, τα άλογα που συμμετέχουν στις ιπποδρομίες, την παραμονή των αγώνων, παρελαύνουν σε κεντρικό δρόμο του χωριού, υπό τους ήχους, ζουρνάδων και νταουλιών και φυσικά, μπρος σ΄ ένα ατέλειωτο πλήθος, που γνωρίζει πολύ καλά τι εστί διασκέδαση.
Στα σπίτια, στα σοκάκια, στα καφενεία και στις ταβέρνες του Δοξάτου επικρατεί μια ατμόσφαιρα, θαρρείς Διονυσιακή.
Σαν να γιορτάζουν οι κάτοικοι και οι επισκέπτες το καρναβάλι ή τα Διονυσιακά Δρώμενα το Μάη.
Χορός και τραγούδι βγαλμένα από τα σπλάχνα ενός λαού, χωρίς σχεδιασμούς, οργανώσεις και τυπικότητες.
Η χαρά της άνοιξης, η αισιοδοξία της αρχής του καλοκαιριού.
Το Δοξάτο είναι ίσως από τις λίγες περιοχές της χώρας μας όπου μπορεί ο κάθε επισκέπτης του, να αισθανθεί αυτή την ιδιόμορφη σχέση του ανθρώπου με το άλογο. Συναντάται σε όλο το χωριό, σε όλες τις οικογένειες.
Οι Δοξατινοί μπορεί να μιλούν ώρες ατέλειωτες για τα άλογα ενώ όταν βρίσκονται στον ίδιο χώρο με αυτά, δεν μένουν μόνο στον απλό θαυμασμό τους αλλά εμπράκτως, με την φροντίδα και τα χάδια τους, δείχνουν τα πραγματικά τους πιστεύω για αυτά.
Μετά τις κούρσες, οι συγγενείς και οι φίλοι του νικητή, έτρεχαν μόλις τερμάτιζε το άλογο, να σπάσουν ένα αυγό στο μέτωπό του, για να μην το πιάσει το «κακό μάτι», να βάλουν το χαϊμαλί με τα δόντια αγριογούρουνου ή τις χάντρες ή να σταυρώσουν το μέτωπο του αλόγου με κόκκινη μπογιά.
Παλαιότερα, οι νικητές καβαλάρηδες, πάνω στ΄ άλογά τους, κατευθύνονταν από το χώρο του τερματισμού στην εκκλησία του χωριού, όπου τους περίμεναν, αυτοί που δεν είχαν πάει στις ιπποδρομίες.
Τα άλογα, είχαν στη ράχη τους, το παραδοσιακό ταπί, ένα χαλί που έδιναν και εξακολουθούν να δίνουν ακόμη στα άλογα που νικούν. Εκεί, οι νικητές, έπαιρναν το έπαθλο τους, που ήταν ένα αρνί. Το έβαζαν στον ώμο και γυρνούσαν στο χωριό, σαν να έκαναν το γύρο του θριάμβου, όπως οι νικητές στην Αρχαία Ελλάδα.
Αρνιά όμως ήταν και οι προσφορές κάποιων κατοίκων, προς την εκκλησία που είχε την ευθύνη της διοργάνωσης του πανηγυριού και των ιπποδρομιών.
Το καλύτερο αρνί και τα αρνιά που μαζεύονταν, πέρα από το έπαθλο που δίνονταν σε κάθε αναβάτη, έβγαιναν στη δημοπρασία. Το ένα αρνί μάλιστα που έψηναν, όποιος το τύχαινε θεωρούνταν ο τυχερός της χρονιάς.
Σήμερα τα αρνιά αντικαταστάθηκαν από κύπελλα ή και χρηματικά ποσά. Το ταπί όμως παραμένει όπως και η αγάπη αυτών που συμμετέχουν, στο έθιμο και την αναβίωση του.
Φωτογραφίες: Κωνσταντίνος Βιδάκης